Дауыссыз дыбыстар: 25 (26) — б, в, г, ғ, д, ж, з, й, к, қ, л, м, н, ң, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ, һ (у)
Қазақ тіліне тән дауыссыздар.(Специфические согласные казахского языка): 4 – ғ, қ, ң, һ
Қатаң дыбыстар (Глухие звуки): 11 – к, қ, п, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ
Ұяң дыбыстар (Звонкие звуки) : 8 – б, в, г, ғ, д, ж, з,һ
Үнді дыбыстар (Сонорные звуки) : 7 – р, л, й, (у), м, н, ң
Дауыстың қатысына қарай (По участию шума и голоса)
Қатаң (глухой) к,қ ,п, х, ф, ч, ш, щ, с, ц, т
Ұяң (звонкий) б, в, г, ғ, д, ж, з, һ
Үнді (сонорный) делиться на два вида:
1)мұрын жолды (носовые) м, н, ң
2)ауыз жолды (плавные) л, р, й, (у)
Идем дальше.
Жасалу орнына қарай (По месту образования)
Еріндік (губные), билабиаль б, м, п, у
Ерін мен тістік (губно-зубные) лабиалденталь в, ф
Тіл алды (переднеязычные), палаталь ш, р, и, щ, з
Тіл ұшы (переднеязычные) альвеоляр ч, ж, н,л
Тіл ортасы (среднеязычные), препалаталь г, й, к
Тіл арты (заднеязычные), веляр ғ, қ, ң, х
Тіс дауыссыздар (зубные), денталь т, д, ц, с
Көмей дауыссыз (гортанный) Һ
Айтылу жолына қарай (По способу образования)
Шұғыл (смычные) б, г, д, к, қ, м, н, ң, п, т, ц, ч 12
Ызың (щелевые) в, ғ, ж, з, й, л, с, ф, х, һ, ш, щ
Діріл ( вибрант) р
Ескерту (примеч): Жеті ұяңның жеті қатаң сынары бар.(Семь звонких имеют семь глухих парных).
Олар- б-п, в-ф, г-к, ғ-қ, д-т, ж-ш, з-с.
-х-һ-ц-ч дыбыстардың (звуки) сыңарлары жоқ (нет пары).
Дауыссыз дыбыстарды талдау үлгісі (Пример разбора согласных звуков)
Б- дауыссыз, шұғыл, ұяң, еріндік (согласный,смычной, звонкий, губной):
В- дауыссыз, ызың, ұяң, ерін мен тістік (согласный, щелевой, звонкий, губно-зубной):
Һ- дауыссыз, ызың, ұяң, көмей (согласный, щелевой, звонкий, гортанный):
К- дауыссыз, шұғыл, қатаң, тіл ортасы (согласный, смычной, глухой, среднеязычный):
Ж- дауыссыз, ызың, ұяң, тіл алды (согласный, щелевой, звонкий, переднеязычный):
С – дауыссыз, ызың, қатаң, тістік (тіс аралық) (согласный, щелевой, глухой, зубной):
З — дауыссыз, шұғыл, ұяң, тіл ұшы (тіл алды) (согласный, смычной, звонкий, переднеязычный):
Ғ — дауыссыз, ұяң, тіл арты (согласный, звонкий, заднеязычный)